for english see below 

© Lisette Kreischer

Mijn reis met planten begon met bloemen. Als kind vond ik tuinen het allerfijnste om in te zijn. Tuinen, het bos, de hei, de duinen en het strand. Niet dat ik altijd buiten was. Ik was ook heel graag binnen, zeker in de winter. Dan zat ik de bloemen in de vaas of de kerstboom na te tekenen. Als het bedtijd was en ik kon nog niet slapen, deed ik alsof ik een radioprogramma presenteerde over het plantenrijk. Er kwamen gasten langs die ik interviewde over bepaalde planten.
Als we bij opa en oma logeerde, interviewde mijn zusje en ik opa over de tuin. Ik vond het altijd heerlijk om te luisteren naar verhalen over de oorlog, opa kon prachtig vertellen en wat me vooral interesseerde is hoe creatief de mensen waren met voedsel. Hoe bewaarde je brood en aardappelen. Hoe maakte jam in en hadden de mensen groentetuintjes?

'Op Kamilleveld kreeg mijn nieuwsgierigheid naar planten een nieuwe laag'

Pas toen Stephen en ik onze eerste (huur)huis kregen, op Kamilleveld, kreeg mijn nieuwsgierigheid naar planten een nieuwe laag. Nu had ik een tuin en kon ik zelf bepalen wat ik ermee zou doen. We wilden een stuk gras en ik wilde veel bloeiende bloemen, omdat ik daar zo blij van werd. Zo liep ik de hele zomer op blote voeten door het gras en verzorgde mijn plantjes.
Van mijn vader kreeg ik een boekje met grootmoeders tips. Daarin las ik voor het eerst dat je kwaaltjes kon verlichten of verhelpen met kruiden. Van mijn moeder en andere vader kregen we een kookboek met alle basis gerechten waarin heel veel met kruiden uit eigen tuin werd gekookt. En van mijn moeder kreeg ik nog iets; van haar leerde ik dat elk antwoord in mijzelf te vinden is.

'Ik weet nog dat mijn moeder in tijden van verdriet altijd zei: ‘Blijf dicht bij je hart.’'

Het is voor mij altijd een leidraad gebleven om te doen wat mijn hart me ingeeft.
Niemand om mij heen van mijn leeftijd had een kruidentuintje of waste zijn haar met bier. Niemand maakte van oude spijkerbroeken een rok. En hoewel ik me vaak onzeker voelde over hoe anderen hierover zouden denken, kwam het niet in me op om niet te luisteren naar mijn hart.
Zo kwam het dat ik steeds meer ging lezen over kruiden, suiker verving voor de steviaplant uit de tuin, en lavendel badolie en goudsbloem huidolie maakte. En bijna elke maaltijd kreeg een toefje kruiden uit ons tuintje. En verzachting van verdriet heelde inderdaad voor het grootste gedeelte door dicht bij mijn hart te blijven.

Dat planten en kruiden ook als medicijn gebruikt konden worden kwam toen nog niet in me op. Ik wist wel dat verre voorouders dat deden, maar ik had geleerd dat dat kwam omdat ze toen nog niet wisten wat wij weten. Zij hadden nog niet de kennis en kunde om chemische medicijnen te maken. Later draaide dit zich in mij om; wij hebben nu eenmaal niet meer de kennis die onze verre voorouders hadden. Nu is het steeds meer; ik kan mezelf toegang geven tot alle kennis over planten en kruiden. Ik kan weer terug naar de natuurlijke verbinding met de plantenwereld.

© Lisette Kreischer

Hoe kan ik, net als onze voorouders, weer toegang krijgen tot de kennis over kruiden en planten?

Er zijn heel veel boeken met kennis uit de overlevering en kennis die wetenschappelijk onderbouwd is. Ik heb het gevoel dat ik deze twee apart mag zien. Ik heb een aantal boeken staan, waar ik in lees of iets in opzoek als ik een vraag heb. Daarnaast is er nog een aspect van de kennis over planten en kruiden die ik tot me kan nemen; mijn gevoel over welke kruiden en planten resoneren bij mij. De relatie die ik aan kan gaan met een bepaald kruid bijvoorbeeld doordat ik er iets over heb gelezen en het daarna een paar keer zomaar omhoogkomt in een podcast, de tuin of op Instagram. Op die manier maak ik nu het plan voor onze eetbare tuin. Op basis van wat ik lees, hoor, zie en voel.

'Wie mijn gevoel hierin enorm heeft bevestigd is Lisette Kreischer'

Toen ik haar hoorde praten over planten die groeien in de aarde op de plek waar ik woon maakte mijn hart een sprongetje. Elke gebeid op aarde herbergt haar eigen schatten. Zou het kunnen zijn dat wat hier groeit, ons kan ondersteunen? Zoals de kinderen die bij ons geboren zijn, ook juist deze planten in onze tuin groeien? Hierdoor ben ik de afgelopen tijd nog een stapje verder gegaan in mijn relatie met mijn kinderen en de planten in mijn tuin; we zorgen voor elkaar. Zoals ik zorg voor mijn kinderen, zorg ik voor de aarde en de planten. Wat hebben ze nodig? Door te observeren merk ik dat mijn kinderen vaak slechts een luisterend oor of wat armen om zich heen nodig hebben, en ook dat de planten zelf wel groeien. En natuurlijk voor beiden geldt als ze overwoekerd worden door elkaar, dat ik ze wat ruimte kan geven door ze te verplaatsen, of een ander te verplaatsten. Door één op één wat extra liefde te geven.

'Zo probeer ik de kruidentuin groot te brengen zonder oordeel en met geduld, net als de kindjes'

Tegelijk geven zij mij terug wat ik mag gebruiken of leren. Elk van mijn kinderen houdt me een spiegel voor om licht te schijnen op een onbewust hoekje van mijn zijn en laten me zien waar mijn krachten liggen precies in tijden dat ik het zelf niet zie. Zou het zo niet werken met elke relatie die we hebben? De dieren om ons heen en ook de planten laten me van alles zien, ik hoef alleen maar te luisteren, te kijken en te voelen zonder oordeel. Zo ontstaat er ruimte op het whiteboard van mijn bewustzijn en verschijnt het antwoord op mijn vragen.

'In deze tijd met een onbekend soort griepvirus, resoneert rode zonnehoed extra in mij'

Daarnaast leg ik stapje voor stapje een kruiden apotheek aan door bij Het Kruidenrijk steeds te kopen waar ik over heb gelezen om te gebruiken bij een bepaalde kwaal.
Zo verzamelde ik de kruiden voor een thee om de luchtwegen te ondersteunen in deze tijd en heb ik sinds een jaar altijd Echinacea tinctuur en salix (wilg) tinctuur in huis.
Echinacea versterkt het specifieke en niet-specifieke immuunsysteem. Met andere woorden; het zorgt voor een verhoging van het lichaamseigen afweermechanisme. Zowel voor bekende als onbekende indringers. Daardoor is het vaak mogelijk een uitbraak van een ziekte te voorkomen of de duur ervan te verkorten en de heftigheid van de symptomen af te zwakken. Wilg is de moeder van alle pijnstillers en heeft slechts de positieve affecten van een pijnstiller.

'Ik ontdekte de kracht van vasten; zelf onverwerkte emoties spoelen mee'

De grootste inzichten over gezondheid, kwamen bij mij door in mijn lijf te blijven. Zo voel ik wat voeding met me doet als ik aandachtig kauw, proef en voel hoe mijn eten in mijn maag terecht komt. En zo kan ik ook steeds beter voelen wanneer ik echt honger heb of door een emotie of niet erkend gevoel mezelf wil troosten met iets lekkers. Wat niet erg is, als ik mijn zorgen er maar niet bij inslik. Zo heb ik gemerkt als ik vaker kies voor vlierbloesem sapje in plaats van Leffe blond, ik meer in balans blijf. Zo weet ik nu dat de ruimte in mijn maag het best opgevuld kan worden met maaltijden die voedingstoffen bevatten die ik nodig heb, want als de ruimte al gevuld was met geraffineerde suikers of met lege koolhydraten, wordt mijn lichaam eerder moe. Ik ontdekte de kracht van vasten; mijn darmen raken leeg waardoor er plek is om door te spoelen met de kracht van een paardenbloem thee kuur. Zelfs onverwerkte emoties en patronen spoelen mee.Als ik zo veel mogelijk gezond leef en soms geniet van een lekkernij die minder gezond is, op momenten dat ik me goed voel, sterk ik mijn lijf voor zwaardere tijden. Een uitgerust en goed gevoed lijf blijft langer gezond, lijkt mij zo logisch.

Lisette, in jou boek staat een prachtig recept voor een Fire Cider, je herinnerde ons er weer aan om deze te maken via je verhaal op Instagram.

Heb je nog meer tips voor deze tijd? Bijvoorbeeld om stress te helpen verminderen? Ik heb het gevoel dat ik vatbaarder ben voor griep, als ik hoog zit in stress. Kun je naast ontspanningsoefeningen als wandelen, yoga en meditatie ook baat hebben bij bepaalde kruiden?

Lisette: ‘Vanuit eeuwenoude helingssystemen zoals Ayurveda en TCM, en ook de kruidengeneeskunde is het inderdaad het gegeven dat stress een enorme impact heeft op je lijf en je weerstand naar beneden kan halen. Zie het zo.

Bij stress gebeurt er van alles in je lijf, er wordt geroepen en getrokken aan delen die normaal als functie beschermen hebben.

Maar nu zijn ze druk om te zorgen dat de stress vermindert, omdat deze anders te rigoureuze effecten heeft. Dus er is minder ruimte om de weerstand hoog te houden en je lijf te beschermen. Dat maakt je kwetsbaarder voor indringers van buitenaf die op de loer liggen om lekker in jouw lijf te vertoeven. Dat betekent niet dat wanneer je de chille surfdude hetzelve bent je niet vatbaar bent, helemaal niet, maar het betekent wel dat er iets is dat je in ieder geval kunt doen om van binnenuit te versterken. En dat is door te ontspannen. Daar zijn allerlei oefeningen voor, zoals inderdaad wandelen, yoga, meditatie, maar ook gaap oefeningen zijn heel ontspannend of qi gong oefeningen en het zal ook voor ieder anders zijn. De een heeft meer baat bij dit, de ander bij dat.

'Als je maar voelt dat je lichaam ontlaat en kalmeert'

© Lisette Kreischer

Tegelijkertijd is er een hele wereld te ontdekken van planten die het zenuwstelsel kunnen ondersteunen, meestal in de vorm van ontkrampen, kalmeren en/of versterken. Er zijn ongelooflijk veel kruiden die dat kunnen en dat is te veel om hier op te noemen. Dus ik breng graag even een focus aan en dat is tegelijk een voorliefde van mij, namelijk de planten die om ons heen groeien. In mijn tuin groeien bijvoorbeeld citroenmelisse, lavendel, kamille, rozemarijn, munt, duizendblad, sint-janskruid, valeriaan, engelwortel en hyssop. Niet allemaal planten die je direct zo in je thee kunt stoppen, maar wel allemaal planten die op een of andere manier het zenuwstelsel kunnen ondersteunen. Ik zou je daarom willen uitnodigen om net zoals je nieuwe mensen leert kennen, de buurman of vrouw, een nieuwe collega, je ook leert kijken naar de planten. Welke planten groeien om je heen, en wat kun jij voor hun doen en leer wat ze voor jou kunnen betekenen.

Met een handjevol kruiden kom je vaak al een heel eind om jezelf op meerdere vlakken te ondersteunen, waaronder het zenuwstelsel.

Het zenuwstelsel is heel complex, zo immens als de kosmos en het haakt in op nog zoveel meer processen in het lichaam.

'Toch kun je heel intuïtief en klein beginnen met zoiets als een kop kamillethee om te ontspannen, engelwortel om te aarden en te kalmeren op de zonnevlecht of rozemarijn om te versterken'

Verder zijn er natuurlijk de kruiden die ons immuunsysteem kunnen ondersteunen en versterken, ontstekingen kunnen verhelpen, de luchtwegen kunnen versterken (en helpen slijm en vocht af te voeren) en die pijn kunnen stillen die wellicht relevant zijn in deze tijd. Ook dit is een te lange lijst om hier te noemen dus ook weer hier zou ik de focus willen leggen op Nederlandse planten. Daarnaast verdient ieder kruid weer meer uitleg, maar om in ieder geval wat tipjes van de sluier op te lichten: pijn kan gestild worden met de bast van de wilg in de vorm van Aspiplant, maar ook kruiden als moerasspirea, eik en kamille kunnen pijn stillen en ontstekingen verhelpen. In de vorm van thee of tinctuur.

'Eik is fantastisch voor de luchtwegen bij overdadig slijm en vocht'

Zo ook de den die verruimt/opent, verhelpt ontstekingen en maakt slijm los. Klein hoefblad, hondsdraf, toorts, longkruid en Griekse alant zijn ook fantastische kruiden voor de luchtwegen. Het immuunsysteem kan versterkt worden met Echinacea (rode zonnehoed), brandnetel, paardenbloem, moerasspirea, vlierbloesem (nu is de tijd!) en -bes (in het najaar), eik, rozemarijn en nog zoveel meer. Natuurlijk begint het bij goede voeding; plantaardig en biologisch. Denk aan veel groene bladgroenten, maar ook wortels, de kleuren van de regenboog, zeewieren en micro-algen als spirulina en chlorella, paddenstoelen, noten, peulvruchten, granen, fruit. Denk heel (holistisch), denk aarde. Zij draagt ons en geeft ons zoveel. Laten we ontvangen en kijken wat we terug kunnen geven dat wat haar kan ondersteunen. Een kleine noot m.b.t. het coronavirus. Dit is een virus waar we nog maar weinig van weten. Bovenstaande geldt ook voor dit virus alleen is dit niet zomaar een 'normaal' griepje. Dus moeten we alerter zijn en handelen als dat nodig is. Dat wil zeggen; houd contact met de arts als je symptomen van het virus opmerkt.’

Oké, dus bij twijfel altijd even de dokter bellen…Klopt het dat je koorts niet moet onderdrukken met een pijnstiller?

Lisette: ‘Dat klopt zeker. Sterker nog, het is aan te raden nooit iets te onderdrukken. Het lichaam is een wonderlijk systeem. Een waar we eigenlijk nog maar weinig over weten, hoeveel we tegelijk ook al wel weten. Maar wat we wel weten komt vaak van labs, universiteiten en mensen in witte jassen. Nu zijn die zeker heel behulpzaam en belangrijk, maar er is iets veel belangrijkers wat je iedere dag zelf kunt doen en dat is letten op de signalen van je lijf. Kun je daarnaar luisteren, naar wat het nodig heeft en kun je het dan vervolgens geven.

Als je dan toch ziek wordt is dat een reactie op een disbalans. Er is ergens iets misgegaan. Dan kan oppervlakkig zijn of heel serieus. Natuurlijk moet je voor die laatste opletten en hulp zoeken, maar bij die eerste kun je zelf vaak een heel eind komen. Door het lichaam te ondersteunen in de koers die het vaart bij ziekte.

'We zijn niet in oorlog met ons briljante lijf, het is namelijk ons lijf dat ons iedere seconde van de dag leven brengt'

We hebben er maar vrede mee te sluiten en ernaar te luisteren. Dus denk in plaats van onderdrukken aan de vraag, hoe kan ik mijn lijf ondersteunen zodat het sterk genoeg is om te doen wat het moet doen om weer gezond te worden? Wat kan ik doen om de balans terug te vinden. Kan ik helpen reinigen, verzachten, versoepelen en versterken? Je lichaam bezit een zelfhelend vermogen en zou zich prima door een ‘normaal’ griepje heen moeten kunnen werken. Sterker nog, je krijgt niet zomaar koorts. Het is een reactie van het lichaam om zich te ontdoen van afvalstoffen. Geef je lijf de kans en tijd om dit te laten gebeuren. Uiteraard kun je kruiden toepassen om dit proces te ondersteunen en jezelf te beschermen tegen al te hevige ontgiftingsreacties, maar onderdruk het nooit!

Heb je echt een pijnstiller nodig, kies dan voor Aspiplant, afkomstig van de bast van de wilg en zoals je zelf al zo mooi zei, de moeder van alle pijnstillers.’

Kan de ik kinderen ook ondersteunen met kruiden tincturen?

Lisette: ‘Je kunt kinderen zeker ondersteunen met kruidentincturen. Een tinctuur is aftreksel van plantmateriaal in alcohol en wordt al eeuwenlang gebruikt als medicijn voor kinderen en volwassenen. Nu kun je denken, hmm alcohol en kinderen, dat gaat niet goed samen. Dat klopt natuurlijk, echter de hoeveelheid die je aan kinderen geeft is echt minimaal. Voor kleine kinderen en baby’s bestaan geen absolute regels, alleen richtlijnen, adviezen en ervaringen. Bij baby’s tot drie jaar adviseert kruidengeneeskundige Yvonne Maessen in haar boek 'Kruiden: signatuur en eigenschappen' een dosis van één tot drie druppels, driemaal daags, via het drinken te geven of via de borstvoeding waarbij de moeder de gewone dosering inneemt. Bij kinderen van drie tot tien jaar geeft de leeftijd de dosis aan. Een kind van vier geef je dus driemaal daags vier druppels Echinaceatinctuur. Druppel de tinctuur in wat gekookt water, zodat de alcohol verdampt (ook al zijn de meningen verdeeld of dit wel handig is voor de medicinale waarde van het medicijn), of kies voor een tinctuur op basis van azijn of plantaardige glycerine. Die met azijn kun je makkelijk zelf maken. Die op basis van glycerine is lastiger te vinden en vaak ook een stuk duurder.

De realiteit is nu misschien even anders met het virus dat heerst, geldt al het bovenstaande nu ook?

Lisette: ‘Al het bovenstaande geldt in zeker zin ook in deze nieuwe realiteit. Opschonen, ontspannen, ontkrampen, verzachten, helen en versterken. Dit gaat onder iedere omstandigheid gewoon door. Het enige dat je je moet realiseren is dat er waarschijnlijk geen mogelijkheid is om het virus niet te krijgen wanneer je in contact bent gekomen met iemand die het virus draagt. Je immuunsysteem versterken is iets dat van alle tijden is, maar niet garandeert dat je niet ziek wordt, zoals ik al schreef over die chille surfdude. Maar wat je natuurlijk wel kunt nastreven is een sterke gezondheid waardoor je minder hevig last zult hebben van symptomen, de schade kunt beperken en relatief soepel door het virus heen kunt bewegen. Wanneer je lichaam in een sterke en gezonde staat is zou het in staat moeten kunnen zijn om met de informatie van het virus te dealen. Het heeft een mechanisme om ook deze corona op te vangen en af te voeren. Maar nogmaals, we zijn complexe systemen. Er is hier geen waarheid te ontdekken, daarvoor zijn we mens, maar we kunnen wel proberen onszelf en de aarde te ondersteunen, ten aller tijden en planten kunnen ons daarbij enorm goed assisteren.’

Fire Cider recept uit Lisette's boek The Plant Pharmacy

© Lisette Kreischer

Lisette: 'Deze Fire Cider maak ik nu al een paar jaar, ieder jaar. Het oorspronkelijke recept is van de beroemde kruidengeneeskundige Rosemary Gladstar. Elk jaar pas ik het weer een beetje aan en zo ontvouwt zich mijn persoonlijke optimale Fire Cider. Het mooie is, je kunt er allerlei kruiden naar wens aan toevoegen en zelf bepalen hoe scherp je hem wilt. Het is een heerlijk pittige cider, die – let op – eerst een maand of wat moet staan voordat je hem kunt gebruiken.

Het advies van Rosemary: neem 1-2 eetlepels Fire Cider wanneer je een koutje voelt opkomen en herhaal dit elk uur met een maximum van vijf keer. Je kunt hem ook dagelijks nemen tijdens het griepseizoen. Neem elke ochtend een halve tot één eetlepel of mix hem met wat gekookt water of sinaasappelsap. Let op, het kan aardig scherp zijn in je keel.

Met Rosemary’s persoonlijke zegen deel ik graag mijn versie van Fire Cider met je.'

Voor ongeveer 1,5 liter

• 2 uien, gepeld en grof gehakt
• 10 teentjes knoflook, gepeld en grof gehakt
• 75 g mierikswortel, goed gewassen en grof gehakt
• 40 g verse gemberwortel, goed gewassen en grof gehakt
• 40 g verse kurkumawortel, goed gewassen en grof gehakt
• 2 el stukjes gedroogde Echinacea-wortel (optioneel)
• 2 chilipepers, doormidden gesneden
• 1 kleine sinaasappel, in plakjes gesneden
• 1 kleine citroen, in plakjes gesneden
• 2 el rozemarijn, fijngehakt
• 2 el tijm, fijngehakt
• 2 el hysop, gedroogd en fijngehakt (optioneel)
• 1 kaneelstokje
• 1 tl zwarte peperkorrels
• 1,2-1,5 l appelazijn
• 100 ml rijststroop

Doe alle ingrediënten behalve de appelazijn en rijststroop in een glazen pot. Giet er zo veel appelazijn bij dat alles onderstaat. Ik kom meestal uit op 1,5 liter bij deze hoeveelheden. Dek de pot vervolgens af met wat bakpapier als het deksel van de pot van metaal is (de cider mag het metaal niet raken). Draai het deksel over het bakpapier op de pot en schud goed. Zet de pot een maand weg in een donkere, koele ruimte. Schud hem elke dag. Na een maand kun je de cider afgieten door een kaasdoek of fijne zeef. Vang hem op in een grote kom en knijp de kaasdoek goed uit (wat in de kaasdoek of zeef achterblijft, kan bij het gft). Voeg vervolgens de rijststroop toe en roer goed met een houten lepel. Proef even. Je kunt altijd nog wat extra rijststroop toevoegen als je de cider iets zoeter wilt.

Spoel met pas gekookt water een glazen fles of meerdere kleine flessen met dop om. Giet cider in een litermaat en vanuit die litermaat in de fles of flessen. Sluit de fles af en zet hem koel en donker weg.

Voor meer informatie, inspiratie en recepten zie: https://lisettekreischer.com/product/the-plant-pharmacy/

Herbs as supportive friends

My journey with plants started with flowers. As a child I thought gardens were the best to be in. Gardens, the forest, the meadows, the dunes and the beach. Not that I was always outside. I also loved to be inside, especially in winter. Then I sat next to the flowers in the vase or the Christmas tree.

'When it was bedtime and I couldn't sleep, I pretended to host a radio show about the plant kingdom. Guests came by whom I interviewed about certain plants'

When we stayed with Grandpa and Grandma, my sister and I interviewed Grandpa about the garden. I always loved listening to stories about the war. Grandpa was able to tell so beautifully and what interested me most is how creative people were with food. How they stored bread and potatoes. How they made jam and vegetable gardens.

When Stephen and I got our first (rental) house, on Kamilleveld, my curiosity about plants took on a new level. Now I had a garden and I could decide what to do with it. We wanted a piece of grass and I wanted a lot of blooming flowers, because it made me so happy. For example, I walked barefoot through the grass all summer and took care of my plants.

My father gave me a booklet with grandmother's tips. In it I read for the first time that you could heal ailments with herbs. From my mother and other father we received a cookbook with all the basic recipes in which herbs from our own garden could be used a lot. And I got something from my mother; I learned from her that every answer can be found in myself.

'I remember in times of grief my mother used to say, "Stay close to your heart."'

This has always been a guideline for me to do what my heart tells me.

No one around me back then at my age had a herb garden or washed their hair with beer. Nobody made a skirt out of old jeans. And while I often felt unsure about how others would feel about this, it never occurred to me not to listen to my heart.

So I started to read more and more about herbs, replaced sugar for stevia from the garden and made lavender bath oil and marigold skin oil. And almost every meal received a dash of herbs from our garden.

It was not yet clear to me that plants and herbs could also be used as medicine. I knew distant ancestors did so, but I learned it was because they didn't know what we know now. They did not yet have the knowledge and skills to make chemical medicines. Later this turned around in me; we simply no longer have the knowledge that our distant ancestors had. Now it is more like; I can give myself access to all knowledge about plants and herbs. I can return to the natural connection with the plant world.

'How can I, like our ancestors, regain access to knowledge about herbs and plants?'

There are many books with knowledge from tradition and knowledge that is scientifically substantiated. I feel like I can see these two separately. I have a number of books in which I read or look up something if I have a question. In addition, there is another aspect of the knowledge about plants and herbs that I can take in; my feeling about which herbs and plants resonate with me. The relationship I can enter into with a certain herb, for example because I have read something about it and then it pops up a few times in a podcast, the garden or Instagram. That is how I now make the plan for our edible garden. Based on what I read, hear, see and feel.

'Lisette Kreischer is the person who has strongly confirmed my feeling in this'

When I heard her talk about plants growing in the earth where I live, my heart jumped. Every area on earth has its own treasures. Could it be that what grows here can support us? Like the children born with me, do these plants grow in our garden for a reason? As a result, I have recently taken a step further in my relationship with my children and the plants in my garden; we take care of each other.

'As I take care of my children, I take care of the soil and plants'

What do they need? By observing I often notice that my children often only need a listening ear or an arm around them, and also that the plants themselves just grow, they know what to do without me interfering. And of course for both, if they are overgrown with each other, I can give them some space by moving them, or moving another one. By giving some extra love one by one. For example, I raise the herb garden without judgment and with patience, just like my children. At the same time they give me back what I can use or learn from. Each of my children holds up a mirror for me to shine light on an unconscious corner of my being and show me where my powers lie exactly when I didn't see it myself. Wouldn't that work with every relationship we have? The animals around us and the plants also show me all kinds of things, I just have to listen, look and feel without judgment. This creates space on the whiteboard of my consciousness and the answer to my questions appears.

'Especially in these times echinacea resonates deeply within me'

In addition, I created a herbal pharmacy step by step by buying at Het Kruidenrijk  

what I have read about to use for a certain ailment.

For example, I collected the herbs for a tea to support the respiratory system during this time and I always have Echinacea tincture and salix (willow) tincture at home for a year.

Echinacea strengthens the specific and nonspecific immune system. In other words; it increases the body's own defense mechanism. Both for known and unknown invaders. As a result, it is often possible to prevent or shorten the duration of an outbreak of a disease and reduce the severity of its symptoms. 

Willow is the mother of all pain killers and has only the positive effects of a pain reliever.

It's ok to have my guilty pleasure, as long a I don't swallow my worries

The biggest insights about health came to me by staying in my body. This is how I feel what food does to me when I carefully chew, taste and feel and how my food ends up in my stomach. More and more I can feel when I am really hungry or want to comfort myself with something tasty through an emotion or an unrecognized feeling. Which is okay, if I just don't swallow my worries. For example, I have noticed that when I choose elder blossom syrop more often than a beer, I stay more balanced. I now know that the space in my stomach is best filled with meals that contain nutrients that I need, because if the space was already filled with refined sugars or empty carbohydrates, my body will tire more quickly. I discovered the power of fasting; my bowels empty, so there is room to rinse with the power of a dandelion tea cure. Even unprocessed emotions and patterns wash away.

When I live healthy as much as possible and sometimes enjoy a delicacy that is less healthy, when I feel good, I strengthen my body for tougher times. A rested and well-fed body stays healthy longer, I think it makes sense.

Lisette, your book has a beautiful recipe for a fire cider and you reminded us to make it through your story on Instagram

Do you have any more tips a lot this time? For example, to help reduce stress? I always feel like I'm more prone to the flu when I'm high in stress. In addition to relaxation exercises such as walking, yoga and meditation, can you also benefit from certain herbs?

Lisette: ‘From ancient healing systems such as Ayurveda and TCM, as well as herbal medicine, it is indeed the fact that stress has a huge impact on your body and can bring down your resistance. See it like this. During stress all kinds of things happen in your body. Your body calls for and pulls on parts that normally have the function of protecting. But now they are busy to make sure that the stress decreases, because otherwise it has too rigorous effects. So there is less attention to keep the resistance high and protect your body. That makes you more vulnerable to outside invaders who are lurking around the corner to come into your body. That doesn't mean that when you're the chill surf dude you're not susceptible, not at all, but it does mean there is something you can do at least to strengthen from the inside out. And that is by relaxing. There are all kinds of exercises for this, such as walking, yoga, meditation, but also yawn exercises are very relaxing or qi gong exercises and it will also be different for everyone. One benefits more from this, the other from that.

'As long as you feel your body relieve and calm down'

At the same time, there is a whole world of plants out there that can support the nervous system, usually they work calming and/or strengthening. There are an incredible amount of herbs that can do that and that is too much to list here. So I like to focus on that which also has my personal preference, namely the plants that grow around us. For example, lemon balm, lavender, chamomile, rosemary, mint, yarrow, St. John's wort, valerian, angelica and hyssop grow in my garden. Not all plants that you can immediately put into your tea, but all plants that can support the nervous system in one way or another. I would therefore like to invite you, just as you meet new people like your neighbour or a new colleague, to look at the plants that way. Which plants grow around you, and what can you do for them and learn what they can do for you. With a handful of herbs you can often go a long way to support yourself in several areas, including the nervous system. Even though the nervous system is very complex, as immense as the cosmos and hooks on to so many more processes in the body, you can start very intuitively and small with something like, for example:

...a cup of chamomile tea to relax, angelica root to ground and soothe the solar plexus or rosemary to strengthen

Furthermore, there are of course the herbs that can support and strengthen our immune system, reduce inflammation, strengthen the airways (and help drain mucus and fluid) and alleviate pain that may be relevant today. This is too long a list to mention here so again I would like to focus on Dutch plants. In addition, each herb deserves more explanation, but to at least make it a bit more accessible: pain can be alleviated with the bark of the willow, but also herbs such as meadowsweet, oak and chamomile can alleviated pain and reduce inflammation. In the form of tea or tincture.

Oak is great for the respiratory tract with excessive mucus and moisture

Similarly, the pine that widens / opens, fixes inflammation and loosens mucus. Coltsfoot, ground ivy, mullein, lungwort and elecampane are also fantastic herbs for the respiratory tract. The immune system can be strengthened with Echinacea (purple coneflower), nettle, dandelion, meadowsweet, elderflower (now is the time!) and -berry (in autumn), oak, rosemary and so much more. Of course it starts with good nutrition; plant based and organic. Think of the many leafy greens, but also carrots, the colors of the rainbow, seaweeds and micro-algae such as spirulina and chlorella, mushrooms, nuts, legumes, grains, fruit. Think whole (holistically), think earth. She carries us and gives us so much. Let's receive and see what we can give back that can support her.

A small note regarding the coronavirus. This is a virus that we know very little about. The above also applies to this virus in a general sense, but this is not just a 'normal' flu. So we need to be more alert and act when necessary. Which means; keep in touch with the doctor if you notice symptoms of the virus.’

Is it true that you should not suppress a fever with a pain reliever?

Lisette: ‘That's certainly true. In fact, it is recommended never to suppress anything. The body is a wonderful system. One we actually know very little about, however we also already know much at the same time. But what we do know often comes from labs, universities and people in white coats. Now they are certainly very helpful and important, but there is something much more important that you can do yourself every day and that is to pay attention to the signals from your body. You can listen to it, what it needs and then you can give it. If you do get sick, it is a reaction to an imbalance. Something went wrong somewhere. This it can be superficial or very serious. Of course you have to watch out for the latter and seek help, but for the first one you can often do plenty. By supporting the body in the course it takes during illness.

We are not at war with our brilliant body, it is our body that brings us life every second of the day

We only need to make peace with it and listen to it. So instead of suppressing the question is how can I support my body so that it is strong enough to do what it needs to do to get healthy again. What can I do to regain the balance. Can I help cleanse, soften, relax and strengthen? Your body has a self-healing ability and should be able to work through a "normal" flu. In fact, you don't just get a fever. It is a response of the body to get rid of waste products. Give your body the chance and time to make this happen. Of course, you can use herbs to support this process and protect yourself from overly intense detoxification reactions, but never suppress it!

If you really need a painkiller, choose willow bark, as you said so beautifully, the mother of all painkillers.’

Can I also support children with herbal tinctures?

You can certainly support children with herbal tinctures. A tincture is extract from plant material in alcohol and has been used as a medicine for children and adults for centuries. Now you can think, hmm alcohol and children, that does not go well together. That's right, of course, but the amount you give to children is really minimal. There are no absolute rules for small children and babies, only guidelines, advice and experiences. In babies up to three years old, herbalist Yvonne Maessen recommends in her book 'Herbs: signature and properties' a dose of one to three drops, three times a day, by drinking or breastfeeding with the mother taking the usual dose. In children aged three to ten, age indicates the dose. So give a child of four four drops of Echinacea tincture three times a day. Drip the tincture in some boiled water so that the alcohol evaporates (although opinions are divided as to whether it is useful for the medicinal value of the medicine), or opt for a tincture based on vinegar or plant based glycerine. You can easily make the one with vinegar yourself. The one based on glycerine is more difficult to find and often a lot more expensive.

The reality may now be slightly different with the virus that now prevails, does all of the above also apply?

In a sense, all of the above also applies in this new reality. Clean, relax, cramp, soften, heal and strengthen. This continues under any circumstance. But what you have to realize is that there is probably no way not to get the virus if you have come into contact with someone who carries it. Strengthening your immune system is something that is timeless, but does not guarantee that you will not get sick, as I wrote about that chill surf dude. But what you can of course pursue is a strong health, so that you will suffer less from symptoms, limit the damage and move through the virus relatively smoothly. When your body is in a strong and healthy state it should be able to deal with the information of the virus. It has a mechanism to collect and discharge this corona as well. But then again, we are complex systems. There is no truth to be discovered here, we are human for that, but we can try to support ourselves and the earth, at all times and plants can assist us tremendously.

Fire Cider recipe from Lisette's book The Plant Pharmacy

Lisette Kreischer: I have been making this Fire Cider for a few years now. The original recipe is from renowned herbalist Rosemary Gladstar. Every year I adjust it a bit and this is how my personal optimal Fire Cider unfolds. The great thing is, you can add all kinds of spices to your liking and decide how sharp you want it. It is a deliciously spicy cider, which - please note - must first stand for a month or so before you can use it.

Rosemary's advice: take 1-2 tablespoons of Fire Cider when you feel a cold coming on and repeat every hour up to five times. You can also take it daily during the flu season. Take half to one tablespoon every morning or mix it with some boiled water or orange juice. Note, it can be quite sharp in your throat.

With Rosemary's personal blessing, I would like to share my version of Fire Cider with you.

For about 1.5 liters

• 2 onions, peeled and roughly chopped
• 10 cloves of garlic, peeled and roughly chopped
• 75 g horseradish, well washed and roughly chopped
• 40 g fresh ginger root, well washed and roughly chopped
• 40 g fresh turmeric root, well washed and roughly chopped
• 2 tbsp pieces of dried Echinacea root (optional)
• 2 chillies, cut in half
• 1 small orange, cut into slices
• 1 small lemon, cut into slices
• 2 tbsp rosemary, finely chopped
• 2 tbsp thyme, finely chopped
• 2 tbsp hyssop, dried and chopped (optional)
• 1 cinnamon stick
• 1 tsp black peppercorns
• 1.2-1.5 l apple cider vinegar
• 100 ml rice syrup

Put all ingredients except the apple cider vinegar and rice syrup in a clean glass jar. Pour in so much apple cider vinegar that everything is covered. I usually end up with 1.5 liters with these quantities. Then cover the jar with some parchment paper if the jar lid is metal (the cider should not touch the metal). Turn the lid on and over the baking paper and shake well. Place the jar in a dark, cool area for a month. Shake it every day. After a month, you can drain the cider through a cheesecloth or fine sieve. Collect it in a large bowl and squeeze the cheesecloth well. Then add the rice syrup and stir well with a wooden spoon. Have a taste. You can always add some extra rice syrup if you want the cider a little sweeter.

Rinse a glass bottle or several small bottles with caps with freshly boiled water. Pour cider into the bottle or bottles. Close the bottle and store it cool and dark.

For more information, inspiration and recipes see: https://lisettekreischer.com/product/the-plant-pharmacy/

Een darmreiniging; de wens om weer leeg te zijn

Al jaren doe ik zo nu en dan een poging om mijn darmen te reinigen. Ik heb altijd een opgezette buik en na de zwangerschappen (ook een hele hoop vel over;)), met als laatste de zwangerschap van de tweeling lijk ik eeuwig zwanger. Erg vervelend, maar dat is niet wat me het meest stoort. Ik kan eigenlijk alleen maar naar het toilet als ik een kop koffie heb gedronken en voel me standaard opgeblazen. Het voelt alsof ik nooit goed kan ledigen en weet dat oude resten kunnen gaan gisten en rotten, wat op lange termijn voor blijvende schade kan zorgen. Daarbij had ik het gevoel dat ik met een darmreiniging ook mijn hoofd leeg zou maken.

Van tijd tot tijd ben ik naast koffie behoorlijk verslaafd aan koekjes, chips, allerlei andere knabbels en bier. Toch besef ik me steeds weer, bijvoorbeeld na een vakantie, dat stress, of op z'n minst spanning, van invloed is op mijn spijsvertering. Ik ben daar heel gevoelig voor. Echte stress heb ik al lang niet meer gevoeld, gewone dagelijkse uitdagingen zijn er echter altijd en als ik maar twee dagen niet mindful mijn voedsel eet en tijdens het nadenken meer eten naar binnen werk dan nodig is, voel ik me opgeblazen en kan ik niet meer goed naar het toilet. 
Stephen en ik deden samen al eens een week aan ‘sap vasten’. We bestelden voor 5 dagen sappen ‘till diner’; avondeten deden we dan zoals gewoonlijk. Dat leek ons toen de beste optie. Elke keer hield ik het net aan vol. Het hongergevoel en de vermoeidheid die loskwam, voelde als heel zwaar.

Nu Stephen thuis is, de tweeling niet meer non-stop verzorging nodig heeft en Phiene weer vrolijk rondrent, begon de wens voor een goede reiniging weer op te borrelen. Dit keer samen met een expert op het gebied van voeding. Toevallig (of niet) had ik deze expert leren kennen en leerde ik al veel van haar op het gebied voeding en de werking van planten en kruiden.
Ik wilde even helemaal loskomen van mijn conditioneringen in de wereld van eten. Van een afstandje bekijken waarnaar mijn hang zo hevig was en met een lege lei beginnen. Ik besloot aan Lisette te vragen of ze me hiermee wilde helpen.

Een complete aanpak, met hulp

We besloten er een officieel traject van te maken, zodat we beiden de ruimte en tijd zouden hebben om het met aandacht te doen.
Ik begon met vijf dagen iets anders eten dan ik gewend was. Geen koffie, geen alcohol, geen harde suikers (geraffineerd). Haverpap als ontbijt, een zuurdesem boterhammetje of twee voor de lunch, met als beleg een kruiden of groente spread en een rijst of linzen gerecht als diner, gevuld met gestoomde groenten. Bij trek tussendoor zou ik een rijstwafel, een appel of een hand vol noten nemen.
Deze eetlijst was voor mij niet onbekend, ik heb me er jarenlang best goed aan gehouden. Op dat kopje koffie (en soms toch maar twee) en een bakje chips (of soms toch maar twee) na (en niet alleen in het weekend).

Na deze vijf dagen zou ik twee dagen sapvasten. Sappen met een hoge voedingswaarde als bieten-, bosbessen-, zuurkool-, wortel- en spinaziesap. Aangevuld met kruidenthee en tincturen, aangepast op mijn constitutie vanuit de Ayurveda en wat specifieke klachten op maagdarm gebied.

Zichtbaar en onzichtbaar afval

Deze zeven dagen verliepen als een zonnetje. Met het zonnetje bedoel ik dat het me lukte. Ik voelde me sterker naarmate er meer dagen verstreken en het me lukte om me eraan te houden. Ik onderscheidde honger van ‘lekkere trek’ en nam de tijd om te rusten.
Op de derde dag had ik enorme hoofdpijn. En, zoals ik het zelf altijd noem, een chemische misselijkheid. Vanaf nu noem ik het toxisch. Ik voelde letterlijk afvalstoffen door mijn hoofd, mijn armen en tenen lopen. Deze hoofdpijn heb ik wel vaker, ik zeg dan altijd dat ik migraine heb, maar dat is het niet helemaal. Het is altijd een stopteken. Mijn lijf zegt dan klaar, op de plaats rust! Je eet te veel en te vaak, zonder dat je aanwezig bent. Je luistert maar half naar je gevoel en doet maar soms wat je met jezelf hebt afgesproken. Een dag lang lig ik dan op bed en proberen afvalstoffen zich een weg uit te banen.
Dit keer ook. Ik liet het komen, maar dat vond ik heel moeilijk. Mijn hoofd ging weer denken ‘je houdt het niet vol’ en ‘neem nu maar gewoon een lekkere cracker’. Hoofd uit. Ademen. Slapen. Zo fijn dat Stephen die dag de kinderen kon doen. De rest van de dagen viel dat me ook zwaar, maar door alleen te doen wat nodig was; er voor de kinderen zijn, lukte dat goed. Ik maakte me even niet druk om alle andere dingen die ik nog wilde of moest doen.
Ik dronk veel water en de reinigende thee die we hadden uitgekozen. De ochtend na de twee dagen sappen had ik weer een platte buik. Helemaal leeg was ik denk ik nog niet, maar wel een stuk leger.
De vijf dagen daarna stonden in het teken van opbouwen naar weer ‘gewoon’ eten.

De soep smaakt elke dag een beetje anders

Wat was gewoon? Was ik niet al jaren op zoek naar een lijst met voedingsstoffen die voor mij persoonlijk wel of niet goed zijn?
Veel groenten, weinig suiker, geen zuivel. Bepaalde kruiden of supplementen die ik standaard kan gebruiken?

In de Ayurveda ben ik overwegend Vata, met kenmerken van Pita en Kapha. Verder ben ik moeder van vijf kinderen. Meestal sta ik midden in mijn kracht, ben ik liefdevol tegen mijn huisgenoten en soms is mijn geduld ver te zoeken.
Soms voel ik de pijn van alle wezens en maakt het me moedeloos, en vaak juist ook strijdvaardig. Veel oude pijnen heb ik doorleeft en verwerkt, maar soms komt er ineens weer iets boven. Meestal kan ik goed prioriteiten stellen en soms even niet. In de zomer kan ik wel salades eten, in de winter niet. Soms krijg ik last van chips en een biertje, soms niet (ongeacht de hoeveelheid ;)).

Wat ik wil zeggen is dat er geen kant en klaar schema is. Ik ben vandaag net een beetje anders dan gisteren. Ik voel me net iets anders. De samenwerking tussen mijn stemming, de conditie van mijn darmen, de tijd in de maand, een volgend project maakt dat de soep elke dag een beetje anders smaakt.
We zijn nooit af. De puzzel blijkt altijd nog groter. Misschien had ik vroeger nooit last van pinda’s omdat het overschaduwd werd door mijn algehele niet-zo-gezonde-leefstijl.
Misschien vraag ik me nu soms af waarom ik toch hoofdpijn/vermoeidheid/lastige stoelgang blijf houden en kan ik nu beter pinda’s vermijden. Of alcohol. Of koffie. Of is het tijd geworden om een pijn los te laten.

Ik geloof in miljoenen factoren, waar we ons nooit allemaal van bewust kunnen zijn. Ik geloof ook in een zeer individuele aanpak van hoe we daarmee kunnen omgaan. Ieder zal een persoonlijke mix moeten vinden tussen je bewust zijn van deze factoren en je ervoor afsluiten. Specifieker: ik word me meer en meer bewust van de samenhang tussen mijn lijf en alles wat ik eet, voel, denk, meemaak, inhoudt en loslaat.

Gezondheid is een doorlopende dans met wat we zien en wat we niet kunnen zien, met wat wetenschap uitwijst en wat er nog uitgewezen zal worden.
Steeds de vraag stellen of we nog iets los kunnen laten of toe kunnen voegen

De reiniging kwam met nieuwe inzichten. En reeds gekende, die ik even kwijt was. Zo ontdekte ik dat ik tussendoor vaak eet uit frustratie. Dat ik koffie neem voor die hemelse drive, de connectie met creatie. Wanneer geeft dat wijntje of biertje me echt even dat extraatje en wanneer drink ik het uit gewoonte of verveling, of omdat iedereen het doet?
Weer even terug naar de basis. Niet overeten. Goed kauwen. Als ik een keer wat chips eet is dat oké. Maar elke dag brood, aardappelen, nootjes en nepvlees (waar weer additieven in zitten) daar krijg ik last van. Iets meer naar een vast schema, beginnen met lauwwarm water en yoga. Als mijn basis oké is, stroomt energie beter door en heb ik de koffie niet nodig. Daardoor raak ik weer minder snel opgebrand.

Wat ik zo fijn vond aan dit traject met Lisette is dat ik het thuis kon doen. Lisette heeft het talent om aan te voelen hoe de situatie is. De juiste vragen te stellen. Wat is er mogelijk op dit moment in je leven? En hoe kun je toch zo dicht mogelijk bij je doel komen. Ze was steeds vraagbaak en luisterend oor. Ze herkent de processen waar je doorheen gaat. Ze doet voorstellen om dieper te gaan of juist een stapje terug te doen. Totaal zonder oordeel. Dus had ik helemaal het gevoel dat ik eerlijk kon zijn in wat me niet lukte of hoe ik me voelde.

Dank lieve Lisette!

Ben je ook geïnteresseerd in een reiniging of zou je dingen anders willen doen in je voedingspatroon of je lifestyle? Lisette kun je hier vinden:

https://lisettekreischer.com/

Al jaren ben ik fan van Lisette Kreischer. Ik kwam haar op 'het spoor' toen ik Geertje Couwenbergh 'ontdekte', bij haar en Jasmijn Koelink volgde ik een schrijf, yoga, meditatie cursus (mijn perfecte combi, alleen naaien en koken ontbrak ;)) Lisette en Geertje schreven met elkaar de boeken Veggie in pumps en 10WYS. 
Uit het boekje Lisette in luilekkerland heb ik al zo veel gemaakt en ik belde Lisette op toen ze haar Cupcake Factory nog had om te vragen of ze cupcakes wilde maken zodat mijn lief het bij de Tuinen kon trakteren. Het was wat laat dag dus ging het niet door. Ik bleef Lisette volgen en kreeg een diepe bewondering voor de manier waarop ze haar leven wijdt aan het zorgen voor onze aarde. Haar persoonlijke verhaal staat geschreven in al haar boeken en is steeds weer zo inspirerend om te lezen. Als veganist gelooft ze in de helende werking op onze aarde met al haar prachtige bewoners en ons eigen welzijn. 

Lisette is eén van de co founders van The Dutch Weed Burger

en ze schreef in samenwerking met Stichting Noordzeeboerderij Groente uit zee. Het boek Plant power is ook een pareltje van Lisette. Ze bespreekt alle plantaardigheden die ze in de keuken gebruikt en juist niet gebruikt met duidelijke uitleg waarna ze ons mee neemt door de seizoenen met heerlijke, eenvoudige gerechten. Makkelijk te maken, dus Plant Power ligt bij mij bovenop de stapel! Non fish a lis cious is al even geniaal; lekkernijen die ons aan vis doen denken, terwijl de vissen zelf nog in zee zwemmen. 
Ondertussen weet ik hoe moeilijk het is om bij je standpunt te blijven, door vragen vanuit je omgeving, onderzoek dat van alles en nog wat uitwijst en je eigen up- en downflows in het leven. Mijn respect voor Lisette is nog meer gegroeid door de jaren heen en onlangs mocht ik haar eindelijk ontmoeten. Voor mijn verjaardag kreeg ik van mijn lief een Plant Pharmacy workshop die ze geeft op meerdere plekken en ik was erbij in Rotterdam bij Dille & Kamille. Wat ik vermoedde was waar! Lisette is een down to earth powervrouw, met een steengoed verhaal, zorgvuldig gekozen woorden, zachtheid in haar stem en een twinkel in haar ogen.

Ik mag een prachtig recept uit Lisette's boek The Plant Pharmacy delen. De afgelopen weken had de griep mij ook te pakken. Sinds ik geen dieren en zo weinig mogelijk dierlijk voedsel eet (in het afgelopen jaar af en toe kaas op een pizza) pak ik lang niet alle griepjes mee. Een aantal seizoenen achter elkaar ontsprong ik zelfs de dans. Na de geboorte van de tweeling, de gebroken nachten en weinig tijd om écht gezond te koken, voelde ik mijn weerstand kelderen. Tijdens de workshop stelde Lisette ons voor aan haar veertiental kruidenvrienden en deed de suggestie tijdens de ochtend een kruid te kiezen welke je het meest aantrekt. Aan de hand van eigenschappen, werking of uiterlijk. We maakten een kruiden tinctuur om een aantal weken in te laten trekken (ik moet bekennen dat mijn tinctuur nog in het kastje staat te wachten en het nu waarschijnlijk te laat is het nog te gebruiken; ik durf het niet meer te openen!) en een zakje gemengde kruiden voor thee. 
De kruiden die Lisette gebruikt in haar tuin zijn planten die het goed doen op hollandse bodem en heel praktisch te gebruiken zijn. Zoals brandnetel, vlier en kamille. Wie mij de laatste tijd gevolgd heeft op Intagram weet voor welk kruid ik koos. Het bevorderd de spijsvertering, kan worden ingezet bij lage bloeddruk en migraine en last but not least: het staat in mijn tuin! 
Ik heb het over Rozemarijn. De geurende overwinteraar, groeiend op kliffen aan de middellandse zee, of gewoon in de Hollandse achtertuin. Ook wel 'Dauw van de zee' genoemd.
Ik begon met oogsten zodra ik thuis kwam en nog steeds als het op is wandel ik naar de plant en brouw ik een nieuwe voorraad. Ik drink dagelijks twee maal een half kopje aangevuld met heet water, zodat het gedronken wordt als thee. Er komt een enorme kracht van het dieprode drankje, het smaakt haast medicinaal maar zeker niet vies. Kruidig. Onze kinderen vinden het ook goed te drinken, dat zegt genoeg. 

ROSEMARY'S WATER

Oogst twee flinke takken Rozemarijn of een aantal kleinere. Heb je geen verse dan kun je ook gedroogde gebruiken. In natuurvoedingswinkels vind je soms hele takken gedroogde rozemarijn verpakt. Knip de takken in iets kleinere stukken. Het knippen zorgt ervoor dat de sappen makkelijker vrij komen. Doe de rozemarijn in een pan, overgiet haar met ongeveer 1 liter water en doe het deksel op de pan. Verwarm op laag vuur tot het water bijna kookt. Laat ongeveer 3 minuten trekken; het water mag niet gaan koken. Zet het vuur vervolgens uit en laat nog een nacht trekken met het deksel op de pan. 
Maak de volgende dag een fles en dop schoon met kokend water. Giet vervolgens het het getrokken rozemarijn water met tak en al in de fles, dek af met een stukje kaasdoek en zet vast met een elastiekje. Op deze manier kan het blijven trekken. Het recept komt oorspronkelijk van Juliette de Baïracli Levy en zij woonde in heel warme streken. Lisette verteld dat wanneer je gewoon de dop op de fles draait, het kruid veel langer goed blijft door haar antiseptische eigenschappen. Dat ligt waarschijnlijk aan het koudere klimaat van Nederland. Houd het brouwsel uiteraard uit de zon en blijf goed ruiken en proeven. Mijn eigen ervaring is dat het makkelijk een week goed blijft (dan heb ik het ook al op) en als het nodig is, bewaar ik het gewoon in de koelkast.
Neem ervan als je je grieperig of slapjes voelt, Bij een zwakke spijsvertering, indigestie, hoofdpijn, uitblijvende menstruatie, lage bloeddruk, slechte doorbloeding (koude handen en voeten), vermoeidheid of lamlendigheid. 
Met de takken uit een leeggedronken fles en wat zakjes kamille thee (kamille staat nog niet in onze tuin) ben ik nu aan het stomen. Als je er water op giet en weer even laat koken, geeft de rozemarijn je opnieuw een boost!

Lieve Lisette, dankjewel dat ik je recept mocht delen!